Alonza i Dulcineja: između fikcije i stvarnosti
Žarko Milenić, Dulcinejina priča
PIŠE: Emilija Vučićević
Milenić razvija neku vrstu fanfic romana, ističući neke od ključnih događaja iz originala, izmeštajući likove u narativ koji je diktiran perspektivom žene za koju u Servantesovom romanu nije bilo dovoljno mesta, u narativ koji se kreće između idealizovane ljubavi srednjovekovnih romana i turobnih socijalnih i bračnih odnosa seljaka u srednjem veku, što ga čini interesantnim štivom za donkihotov(sk)u publiku.
Kada bismo, kao uvod u osvrt na najnovije književno ostvarenje Žarka Milenića, hteli da nabrojimo sve što je dosada napisao i objavio – a pisao je romane, drame, eseje, kratke priče i poeziju – ili preveo, bilo sa engleskog ili ruskog jezika, te uredio ili priredio, bilo u Brčkom, Osijeku, Rijeci ili Moskvi, brojem karaktera presegli bismo format ovog teksta, a da ni ne stignemo do najnovije knjige – kratkog romana Dulcinejina priča.
Kako je očigledno već iz naslova, a i sa naslovne strane Buybookovog izdanja, Milenić ulazi u intertekstualan dijalog sa čuvenim Servantesovim (Cervantes) romanom Don Kihot (Quijote), smeštajući se i sam u dugačku tradiciju velikog broja autora i autorki koji grade svoje verzije donkihotovskih protagonista, ili pak parodiraju čvrste žanrovske odrednice iznutra, izgurujući stereotipe do krajnjih granica. Ipak, roman Dulcinejina priča u kompozicionom smislu ne pristupa žanru sa ciljem da ga razgradi ili parodira, naprotiv – roman teče linearno i hronološki, razvijajući se kroz četrdesetak poglavlja, u uzročno-posledičnom sledu osvetljujući perspektivu Don Kihotove izmaštane idealne drage, Dulcineje od Tobosa, fiktivne dublerke seljanke Alonze Lorenzo (Aldonza), koja se u Servantesovom romanu nigde neposredno ne oglašava.
Milenić na samom početku Dulcinejinog pripovedanja naglašava da je junakinja nepismena, praveći otklon od mogućnosti da njegova protagonistkinja postane donkihotovski opsednuta likovima iz romana – barem ne neposredno, čitanjem. No – kako se polako razvija roman, otkriva se složen odnos koji Alonza ima spram fiktivnih junaka – Don Kihota, Sanča Panse (Sancho Panza), ali i same Dulcineje, odnos u kojem je na momente teško razaznati granice slojeva (meta)fikcije. Nepismena Alonza, iako je – kako tvrdi – o piscu Migelu Servantesu ponešto čula, deklamuje vrlo precizno njegovu biografiju i ključna dela, potom, jako lepo analizira uticaj viteškog romana Amadis de Gaula na formiranje Don Kihota, barata terminologijom poput: „karikaturaˮ, „platonska ljubavˮ, „tragikomičnoˮ, „satiričan romanˮ, ,,parodijaˮ i sl., a neretko i citira sam roman. Na tim mestima deluje da u oskudno znanje promućurne seljanke iz Tobosa ipak nezaustavljivo provejava veliko književno znanje Milenića kao autora. Taj „višak znanjaˮ protagonistkinje može se povezati sa likovima Fernanda i Karmen, studenta i pasionirane čitateljke ljubavnih romana, njenih prijatelja koji joj prepričavaju romane i objašnjavaju kontekst.
Osim tog dominantnog glasa, pripovedne perspektive fiktivne seljanke iz Tobosa, u romanu su fino razvijeni i dijalozi, često dramatizovani, pri čemu naročito mesto u zapletu zauzima intervju koji novinar iz Madrida sprovodi sa Alonzom, u jednoj krčmi u Tobosu. Intervju, potom u potpunosti prepravljen u fiktivni dijalog sa Dulcinejom, postaje obrtna tačka romana, čije posledice čitaoci prate do samog kraja, razotkrivajući „stvarnostˮ daleko suroviju od romanse kakvu je uobrazio Don Kihot. Uz svega nekoliko junaka – i domišljenih i transponovanih iz originala – Milenić razvija neku vrstu fanfic romana, ističući neke od ključnih događaja iz originala, izmeštajući likove u narativ koji je diktiran perspektivom žene za koju u Servantesovom romanu nije bilo dovoljno mesta, u narativ koji se kreće između idealizovane ljubavi srednjovekovnih romana i turobnih ljubavnih i bračnih odnosa seljaka u srednjem veku, što ga čini interesantnim štivom za donkihotov(sk)u publiku.
